گور کافری کویجان، محوطه‌ای گورستانی منحصر‌به‌فرد

 به گزارش خبرگزاری صداوسیمامرکز یزد، عزیزی گفت:پروژه بررسی فشرده پیمایشی و گمانه زنی در محوطه گور کافری کویجان، شهرستان بهاباد، استان یزد با حمایت مالی شهرداری بهاباد و اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ۲۰/۳/۱۴۰۴ آغاز شد. 

وی افزود:در زمان جنگ تحمیلی دوازه روزه علیه کشور عزیزمان، این پروژه علیرغم فشار‌های زیادی که بر اعضای گروه بود، با نگرانی از حوادث پیش رو و بدون هیچ تعلل یا توقفی به انجام رسید.

 سرپرست طرح بررسی محوطه گور کافری کویجان بهاباد گفت: محوطه‌ی گور کافری در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غربی شهر بهاباد و غرب و شمال غرب روستای کویجان قرار داردو فاصله این اثر تا مرکز استان به خط مستقیم ۱۵۶ کیلومتر است. 

عضو هیات علمی و معاون پژوهشی پژوهشکده باستانشناسی گفت: استان یزد یکی از ناشناخته شده‌ترین استان‌های کشور از لحاظ مطالعات باستان شناسی است و اطلاعات مدون و منتشر شده بسیار اندکی از ادوار فرهنگی – تاریخی این استان، وجود داردو دلیل این موضوع شاید غنای فوق العاده بافت‌ها و بنا‌های تاریخی این استان یزد است که همه توجه و اعتبار را به سوی خود جذب کرده است.

عزیزی خاطر نشان کرد: هرچند عدم انتشار دستاورد‌های پژوهشی باستان شناسی در این استان نیز می‌تواند یکی از عوامل کم توجهی به این گونه مطالعات در این استان باشد لذا شهرستان بهاباد نیز از این قاعده مستثنی نیست و تقریبا هیچ شناختی از توالی فرهنگی – تاریخی استقرار‌های انسانی در این شهرستان، وجود ندارد. 

سرپرست طرح بررسی محوطه گور کافری کویجان بهاباد گفت: متاسفانه کمترین میزان بررسی‌های باستان شناسی نیز در سطح کشور به استان یزد اختصاص داشته و عدم بررسی‌های باستان شناسی در استان یزد منجر به عدم شناخت اولیه و پایه‌ای از ویژگی‌های فرهنگی – تاریخی و باستان شناختی این استان دارد. به هر روی شهرستان بهاباد در شرق استان یزد و هم مرز با استان‌های کرمان و خراسان جنوبی است و غنای معدنی، کشاورزی و دامداری این شهرستان، از نقاط قوت آن است. ارتفاع حدود ۱۴۰۰ متری از سطح دریا در شهرستان بهاباد، ۲۰۰ متر بالاتر از شهر یزد، منجر به شکل گیری آب و هوایی مساعدتر نسبت به نقاط پیرامون از جمله بافق و یزد شده و در ارتفاعات آن درختانی همچون بَنه و بادام کوهی، رشد می‌کنند. 

عزیزی گفت: در بررسی‌های باستان شناسی پیمایشی و فشرده یک ماهه انجام شده در محدوده گور کافری، ۱۷۹۳ قبر در محدوده‌ای نزدیک به هزار هکتار شناسایی شده است که این حجم از تراکم در این وسعت زیاد، گور کافری کویجان را به یک محوطه گورستانی منحصر‌به‌فرد تبدیل کرده؛ ولی متاسفانه این محوطه بیش از ۴ دهه است که مورد حفاری غیر مجاز قرار می‌گیرد و بیش از ۹۰ درصد گور‌های آن تخریب شده‌اند. 

وی در ادامه افزود: علیرغم پیگیری‌های مداوم و مکرر فرهنگ دوستان و مسئولین محلی به دلیل عدم شناخت و درک صحیح کارشناسی از عملکرد و اهمیت این محوطه شاخص، گور کافری هیچ موقع در فهرست آثار ملی ایران به ثبت نرسید و این موضوع منجر به تشدید حفاری‌های غیر مجاز در این محوطه، شده است. 

سرپرست طرح بررسی محوطه گور کافری کویجان بهاباد گفت: به هر روی برای شناخت بهتر از ماهیت این محوطه، علاوه بر بررسی پیمایشی فشرده و سیستماتیک در این محوطه، پنج گور نیز برای گمانه زنی انتخاب و مورد کاوش قرار گرفت که متاسفانه با توجه به ساختار گور‌های و عمق کم آن و امکان راحت نفوذ رطوبت و آب به فضای داخلی گور به دلیل ساختار خاک پیرامون گور و منطقه، تقریبا هیچ بقایایی از اسکلت انسانی در گور‌ها باقی نمانده و تنها در مواردی پوسته‌های فرسوده و خرد شده استخوان‌های بلند، باقی مانده است. 

عزیزی افزود: اشیای تدفینی محدودی در گور‌ها قرار داده شده که شامل یک یا دو ظرف سفالی در بالای سر و پای تدفین و اشیاء کوچک مفرغی شامل دستبند و انگشتر و مهره‌های سنگی، خمیر شیشه می‌باشد که با توجه به مطالعات ابتدایی انجام شده می‌توان این محوطه را به دوره اشکانی منسوب کرد و با توجه به تشابه بیشتر قبور و اشیاء آنها، می‌توان محوطه گور کافری کویجان را به عنوان گورستانی متعلق به مردمانی عادی در دوره اشکانی دانست که در این محدوده، زندگی می‌کردند.

وی تصریح کرد: این تاریخ گذاری نسبی و مقدماتی است و ممکن است پژوهش‌های تکمیلی آتی منجر به تغییر در این گاهنگاری شود و با توجه به اهمیت بالای این محوطه هدف اصلی گروه پژوهشی پس از ارائه گزارش پژوهشی پروژه، تکمیل پرونده ثبتی این اثر و پیگیری تا ثبت در فهرست آثار ملی کشور است.