سقوط آزاد گردو تکانان در شهر جهانی گردو

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، سالانه 25 هزار نفر در کشور دچار ضایعه نخاعی می شوند که از این تعداد 10 هزار و 500 نفر در سوانح ترافیکی دچار ضایع نخاعی شده اند.

خواب آلودگی ، سرعت غیر مجاز ، رعایت نکردن ایمنی در بالا رفتن از درختان، بیماری های مادرزادی و حوادث غیر مترقبه از مهمترین عوامل ضایعات نخاعی در کشور است.

 

چیدن نخاع بالای درخت گردو
مثل همه روز های یکسال گذشته روی تخت و سرجایم دراز کشیده بودم و سقف خانه را تماشا می کردم، ناگهان مورچه ای آمد و کنار لبم ایستاد، کاری از دستم بر نمی آمد. این را جوان 25 ساله تویسرکانی می گوید که حالا یک سال است ضایع نخاعی است. او پارسال برای چیدن گردو بالای درخت رفته بود که پای درخت سقوط کرد و نخاعش چیده شد.
البته این جوان تویسرکانی یکی از 102 نفری است که پارسال سقوط آزاد داشته است. معصومی رییس اورژانس همدان از 25 شهریور تا 25 مهر را ماه دلهره برای همکارانش می داند و می گوید: در 20 روز گذشته 69 تویسرکانی بر سر این گوی های سبز مصدوم و مجروح شده اند.

رییس اورژانس و اقدامات پیش بیمارستانی تویسرکان هم حدود 80 درصد از آسیب دیدگان سقوط از درختان گردورا بالای 45 سال اعلام می کند و می گوید: استفاده از افرادی که از بیماری های زمینه ای مانند دیابت و تشنج رنج می برند و یا دردام اعتیاد گرفتار شده اند و از سلامت روحی و جسمی لازم برخوردار نیستند، موجب افزایش تلفات جانی در این بخش می شود.
در فصل گردوتکانی ، آمبولانسهایی در مناطقی که باغ های گردو بیشتر هستند مستقر شدهاند تا اگر اتفاقی افتاد زودتر به محل برسند. کدهای مخصوصی برای اورژانس تعریف شده که وقتی این کدها داده میشود، اورژانس
میداند مورد سقوط از درخت گردو است و با فوریت بیشتری در محل حاضر میشوند.

هر گردی گردوی تویسرکان نیست
تویسرکان در پرورش گردو نه فقط در کشور بلکه در جهان زبانزد است. گردوی تویسرکان طعم بی نظیری دارد و روغن و سفیدی مغزش ، کمتر جایی دیده شده است و همین موجب شده سازمان مالکیت معنوی(وای پو) این گوی های سبز را شایسته تر از گردوی های آمریکا و چین که در تولید ابر قدرت هستند بداند.شهرجهانی گردو بیش از 5 هزار و 500 هکتار باغات گردو دارد که حدود 21 هزار تن گردو تولید می شود و بیش از 70 درصد مردم به صورت مستقیم و غیر مستقیم زندگی شان از این راه می چرخد.

 

اکبری رییس جهاد کشاورزی تویسرکان این مطالب را با آب و تاب تعریف می کند اما وقتی به صنایع تبدیلی ،برند سازی و صنایع مرتبط به آن می رسد حرفی برای گفتن ندارد.

راه واردات بسته ، اما راه اختراع که بسته نیست
با خودم گفتم امروزه در دنیا چه روش های ایمنی وجود دارد که چیدن گردو باعث چیدن عمر کشاورزان وکارگران نشود. با یک جستجوی و بررسی متوجه شدم تجهیزات مدرنی در بعضی از کشور ها استفاده می شود که متناسب با قد و اندازه درخت کاربرد دارد.بطور مثال کمربند لرزاننده انفرادی که توسط کاربر یا همان کشاورز حمل می شود و با بازو های لرزاننده که قابلیت تنظیم ارتفاع را دارد شاخه های درخت را می لرزاند و گردو ها پایین می ریزد.
یا در شیوه ای دیگر به وسیله خودرو های بزرگ است که بازو های قدرتمندش با تکان هایی که به تنه درخت واردمی کند موجب ریزش گردو ها می شود .
به فرماندار تویسرکان زنگ زدم و از او پرسیدم برای تهیه این تجهیزات آیا کاری کرده اند ، جوابمان را با این جمله که راه واردات بسته است ، داد.اما او از این فرصت استفاده و از تمام دانش آموختگان و مخترعان کشور دعوت کرد برای نجات گردو چینان این شهر که پرچمدار تولید گردو در جهان هستند با ایده و طرح های خود ،گردو چینی را بی خطر کنند.
هرچندعبدالله قمری رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی تویسرکان در اردیبهشت 98 خبر از ساخت کمربند ایمنی داده و گفته بود : پیگیری هایی با نصراللهی صنعت گر نمونه تویسرکانی و مخترع دستگاه پوستکن گردو
انجام شده تا در راستای تولید کمربند ایمنی برای گردو تکانها چاره ای اساسی و عملیاتی اندیشیده شود و امروز این امر محقق شده و کمربند ایمنی ساخته و با قیمت مناسب می تواند در اختیار گردوتکانان قرار گیرد.
اما وقتی از باغداران و گردو تکانان جویا شدم خبری نداشتند، شماره تماس این مخترع تویسرکانی را از عبدالله قمری گرفتم و از او پرسیدم از کمربند ایمنی چه خبر؟ گفت: این دستگاه پس از اینکه مرحله آزمایش عملی را درحضور کارشناسان پشت سر گذاشت اما به علت اینکه هزینه تولید آن بالا بود و قیمت آن بیش از 10 میلیون تومان می شد باغداران ازآن استقبال نکردند و چند مورد بیشتر از آن تولید نشد.
دستگاهی به نام shaker با ایجاد شوک در درختان باعث ریزش محصول روی زمین و برداشت سادهتر می کند؛ اما متأسفانه گفته میشود این دستگاه به درخت آسیب میزند و اعتماد چندانی به عملکرد آن در بین باغداران ایجاد
نشده است.

گردو تکانان : "مسئولان تکانی به خود بدهند"
یکی از گردو تکانان از بالای درخت با صدایی بلند و رسا می گوید:حداقل مسئولان تکانی به خود بدهند و ما را بیمه کنند.
الوندی گردو تکانی دیگر، گونی پر شده از گردو را که بر دوشش می کشد بر زمین می گذارد و می گوید: تامین خرج و مخارج در این روز های کرونایی خیلی سخت است و اگر هم در هنگام از این شاخه به آن شاخه رفتن سقوط کند و بلایی سرش بیاید که خانواده اش بیچاره می شوند.

مدیر اداره جهاد کشاورزی تویسرکان گسترش صنعت بیمه برای گردوتکان ها را یک امر ضروری می داند و می گوید: عموم مردم و باغداران باید با استفاده از تسهیلات شرکت های خصوصی بیمه گر نسبت به بیمه گردوتکان ها اقدام کنند و از استفاده از گردوتکان بدون بیمه آن خودداری کنند.
اگرچه باید همه الزامات ایمنی در برداشت گردو رعایت شود ولی بازهم خطر در کمین است ، یکی دیگر از مشکلات این کار وجود کرم خراط در درختان گردو است که شاخه درختان را از داخل میجود و باعث میشود.
درخت از داخل پوک و خالی شود اما فردی که روی درخت ایستاده از پوک بودن شاخهها بیاطلاع است و همین موضوع باعث شکستن و سقوط فرد میشود .
در حال حاضر دفاتر بیمه می گویند که باغداران باید اقدام به بیمه گردوتکانها بکنند که برای یک باغ حدود 650 هزار تومان می شود که باغداران زیر بار این هزینه نمی روند و می گویند برای گردو تکانی چند ساعته و چند روزه برای ما صرفه اقتصادی ندارد.
در سالهای گذشته هم تعداد کمی از باغداران اقدام به بیمه گردو تکانها کرده اند و امسال هم پیش بینی می شود تعداد کمی اقدام به بیمه کنند. راه حل دیگری که وجود دارد این است که شرکت های بیمه بجای بیمه باغداران بیایند و گردوتکان ها را بیمه کنند و آنها را در مدت یک ماهی که فصل برداشت است بیمه کنند که تاکنون زیر بار چنین اقدامی نرفته اند.
به نظر می رسد انجمن گردو کاران با همکاری جهاد کشاورزی و شرکت های بیمه باید برای بیمه گردو تکان ها اقدام کنند و از هر گونه رخداد غیر قابل پیش بینی پیشگیری کنند.

 

هرجا گردویی هست ، دست و پای گردو تکانان بالای درختان می لرزد
البته سایه مرگ و ترس از نقص عضو فقط در تویسرکان نیست که بر سر گردو چینان است بلکه هرجا باغی و گردویی هست، این مشکلات هم هست از آذربایجان شرقی وغربی تا فارس وچند استان دیگر .
سطح باغات گردو در کشور را 157 هزار هکتار است که بیش از 300 هزار تن گردو برداشت می شود و ایران سومین تولیدکننده گردو در جهان است.
صدای نالههای نگار که فریاد بابا بابایش قلب حاضران در مراسم تشییع را خراش می دادو در گوش حاضران می پیچد؛ بابا چه زود و بی موقع رفتی، قرار بود امسال جشن دانشگاه رفتنم را با تو بگیرم؛ و دختر کوچک چهار ساله خانواده هم مات و مبهوت به فریادهای دلخراش مادر و خواهر و مادربزرگ اش می نگرد.

در آذربایجان است که در فصل گردوتگانی بر اثر » عباس « این تصویر، حکایت لحظه وداع با پدری جوان به نام سقوط از درخت ، زن و فرزند و دوست و آشنا را بی خود گذاشت و به دیار ابدی رفت.
آذربایجان شرقی یکی از قطب های تولید گردو در کشور است که سالانه بیش از 16 هزار تن گردو تولید می کند.

بدون آموزش، گردو چینی به قیمتش نمی ارزد
امسال با توجه به شرایط کرونایی افرادی هم که شغل شان گردو تکانی نیست به این کار روی آورده اند و این نگرانی ها را دو چندان کرده است.در حال حاضر روزی بین تا 500 تا 800 هزارتومان دستمزد گردو چینی است.
به گفته فتحی عضو اتحادیه باغداران همدان این دستمزد برای یک شبانهروز کار است و مشروط به اینکه کارگر چابک و پرکار باشد وگرنه قیمت پایین میآید. کارگران پرکار فقط حدود 15 روز میتوانند در باغهای گردوکارکنند و سر جمع حدود 12 تا 15 میلیون تومانی عایدشان میشود.

 

این دستمزد در شرایطی است که امکان دارد ماهها بیکار باشند. خودشان میگویند شغلشان مانند کارگر بنایی است که نه بیمه دارند و نه هر ماه سرکار هستند. بنابراین در زندگی یک کارگر کشاورزی پسانداز و مدیریت هزینه حرف اول را میزند.از آن گذشته ممکن است حین کار آسیب ببینند و هزینه دوا و درمان سنگین است و بسیاری از کارگران گردوکار با آسیبهای درمان نشده برای ابد معلول شده اند.
محمدی یکی از باغداران که پارسال در گردوتکانی دچار سانحه شده می گوید: درخت را حدود 6 متر بالا رفتم به علت نداشتن آموزش و آگاهی کافی سقوط کردم و شش ماه بستری بودم .آقای جوادی هم بر سر قبر یکی از بستگان خود حاضر شده و می گوید او پارسال هنگام برداشت گردو از درخت افتاد و فوت کرد و از او 7 فرزند به جا مانده است.

میمونها از ارتفاع نمی ترسند اما بازیگوش اند
سایه سنگین مرگ بر سر گردو تکان ها و این گرفتاریها باعث شده است که محلیها از حضور میمونهای کارگر در باغهای گردوی ایران خبر بدهند. علی خانمحمدی، رییس مجمع خبرگان کشاورزی که خودش در کرمان باغ
گردو دارد، این موضوع را تایید میکند و میگوید که این موضوع را شنیده و دنبال میمونهای کارگر بوده تا آنها را در باغ شخصیاش به کار بگیرد اما موفق نشده است که آنها را ردیابی کند.
اسماعیل منوچهری، مدیر جهادکشاورزی سروآباد کردستان هم میگوید که قبلا شنیده است در باغهای گردو اورامان کردستان در مواردی از میمونهای کارگر استفاده شده اما به کارگیری میمونهای کارگر نه علمی و نه به صرفه است و برداشت از باغهای گردو را طولانی میکند و کنترل میمون ها سخت است.

او توضیح میدهد که هر درخت گردو معمولا 3 تا 4 هزار عدد و حداقل 2 هزار عدد گردو دارد و چیدن دانهای گردو توسط میمونهای کارگر پروسه کار را بسیار طولانی و زمانبر میکند. این در حالی است که با هر بار تکاندن 400 گردو برداشت میشود. او چاره کار را مکانیزه کردن برداشت گردو و اصلاح نژاد درختهای گردو میداند و البته استفاده از ابزارهای ایمنی مانند کمربندهای استاندارد و کلاه ایمنی را به کارگران گردوتکان توصیه میکند.

با کوتاه شدن درختان ، عمر گردوچینان طولانی می شود
در ادامه بررسی ها متوجه شدم با کوتاه کردن درختان گردو هم می شود عمر گردو چینان را طولانی کرد. یکی از پژوهشگران و مربیان طرح سرشاخه کاری مرکز تحقیقات استان دست ما را می گیرد و وسط نهالستان گردو می برد
و گوش ما را پر می کند از مزایا و فواید سرشاخه کاری ،که خلاصه کلام آقای سلیمانی میشود این:سرشاخه کاری با حفظ تنه و ریشه ، تاج درخت را تعویض می کند و باعث کوتاه شدن قد و قامت درخت شده و چیدن گردو ها را آسان می کند و حتی اگر سقوط رخ دهد گردو چینان آسیب جدی نمی بینند.

به گفته آقای سلیمانی ماشینهای گردوتکان در ایران ضعیف است و جوابگوی گردوتکانی نیست. بنابراین محصول زیادی روی شاخه های میماند و تبدیل به ضایعات میشود.
از آن گذشته باغهای گردو در ایران نامنظم و در هم فشردهاند و امکان عبور دستگاههای مکانیزه در باغهای ایران نیست. همچنین اینکه در مناطق مرتفع و کوهستانی هم باغداران امکان استفاده از این ابزار را ندارند.
او ادامه میدهد که در ایران برخلاف چین و امریکا روی اصلاح نژاد درختهای گردو کار زیادی انجام نشده است و درختهای گردو در این کشور ها که رقیب ایران هستند، کوتاه قامت هستند و بار خوشهای میدهند.
به جز این، باغداران ایرانی به راحتی حاضر نمیشوند که درختهای کهنسال گردو را که گاهی قدمتشان به 50 سال میرسد، قطع کنند و آن را با نهالهای تازه جایگزین و شکل و شمایل باغ ها را اصلاح کنند. به همین علت گردوتکانی در ایران سنتی و پر خطر است.
درخت گردو از 15 تا 40 متر ارتفاع رشد می کند. و با سرشاخه کاری طول آن 2 تا 3 متر تجاوز نمی کند. این درختان پایه کوتاه برای برداشت، الزامی به بالا رفتن ندارند و به راحتی از پایین درخت به وسیله دست یا چوب های کوتاه می توان محصول آنها را برداشت کرد.

 

معاون باغبانی وزیرجهادکشاورزی اجرای طرح سرشاخه کاری را نه تنها در کاهش سوانح گردو تکانی موثر می داند بلکه پیش بینی می کند میزان تولیدات هم تا حد چشمگیری افزایش یابد .
او این کار را موجب اقتصادی شدن گردو کاری می داند و می گوید متوسط برداشت گردو درحال حاضر تا 2 تن در هر هکتار است که پیش بینی می شود برداشت گردو به بیش از سه برابر افزایش یابد .
محمدی یکی از باغداران که درختان گردویش را سرشاخه کاری کرده از تجربه اش می گوید: شاخههای درختی که طرح سرشاخه کاری روی آن اجراشد از سرمازدگی در امان ماند و دیگر شاخههای همان درخت دچارسرمازدگی شدند.
قراراست در مدت 5 سال، کار پیوند زنی واصلاح درختان گردو در 3 هزار هکتار از باغهای تویسرکان انجام شود و پس از اجرای موفق این طرح در شهر جهانی گردو در سایر نقاط استان همدان و کشور به اجرا درآید.

مرگ هنوز در سایه نشسته است و با چیدن گردویی می آید به دهان
اگرچه طرح سرشاخه کاری از تویسرکان ، قطب تولید گردوی کشور، دو سالی است آغاز شده اما تا به بار نشستن این طرح نباید از مکانیزه کردن باغات ، ایمن کردن و آموزش گردو کاران دست شست و همه چیز را تمام شده فرض کرد. پارسال از 102 مورد سقوط آزادی که بر اثر گردو تکانی سنتی اتفاق افتاد 8 نفر جان خود را از دست دادند و امسال هم از 130 نفر ، یک نفر. مرگ هایی چنین آسان یا گرفتار شدن به ضایعه نخاعی جدا از آسیب های روحی و روانی که به خانواده ها وارد می کند هزینه های درمانی را هم در کشور بالا می برد.